Een dak boven je hoofd is een grondrecht, maar door de wooncrisis is dit niet voor iedereen vanzelfsprekend meer. De wachtlijsten groeien snel, zeker voor de lagere en middeninkomens en starters. Zowel in de huur als in de koopsector. Ook is er een tekort aan woningen voor ouderen die niet meer volledig zelfstandig kunnen of willen wonen, maar nog niet naar een verzorgingstehuis kunnen. Het is duidelijk: als GroenLinks willen we dat er meer woningen worden gebouwd en dat de huidige woningvoorraad beter wordt verdeeld én benut. We vinden dat de prioriteit nu moet liggen bij de lagere en middeninkomens. Daarom sturen we op het bouwen van sociale koop-en huurwoningen met name voor starters en kleine huishoudens. Hierbij moet de weg vrijgemaakt worden naar creatieve vormen van benutten van de huidige woningvoorraad zoals woningsplitsing en verbouwen. Daarnaast moet er ruimte zijn voor meer gemeenschappelijke woonvormen en kleine woningen zoals tiny houses en moeten we meer tijdelijke en snelle oplossingen mogelijk maken want nieuwbouw kost veel tijd. Wij vinden het belangrijk dat ook Achterhoekers hier goed kunnen blijven wonen en er geen verdringing plaatsvindt. Dat betekent dat we nu actief willen ingrijpen in de huidige woningmarkt via het instellen van een woonruimteverordening waarbij onderwerpen als eis tot zelfbewoning en gebondenheid aan de regio aan de orde kunnen komen. Daarnaast moeten de doorstroming naar passende woningen verbeteren. Dit kan met behulp van doorstroommakelaars. Tot slot speelt de gebouwde omgeving een belangrijke rol in de transitie naar een duurzame samenleving. Het oplossen van het woningtekort mag niet leiden tot een hogere CO2-uitstoot en niet ten koste gaan van onze natuur. Slim bouwen én verbouwen moet dan ook energieneutraal en zoveel mogelijk circulair en klimaat adaptief. Bij voorrang gebeurt dat in de gebouwde omgeving. Zo blijft er ruimte voor natuur en versterken van de biodiversiteit. Hierdoor krijgt de bestaande gebouwde omgeving een kwaliteitsimpuls en dragen we bij aan gezonde mobiliteit zoals wandelen, fietsen en openbaar vervoer.
1. We stimuleren het omvormen van leegstaande bedrijfs- en kantoorpanden tot woningen
In Oost Gelre staan winkels leeg, een aantal van hen al meer dan een jaar. Leegstand leidt tot ergernis, verpaupering, en dergelijke panden bieden een uitgelezen kans om binnen de bebouwde omgeving nieuwe woningen te realiseren. We zetten in op transformatie van bestaand vastgoed. Daarnaast behoort het creëren van tijdelijke woningen in bestaand vastgoed ook tot de mogelijkheden. Met subsidieregelingen of wijzigingen van het bestemmingsplan, stimuleren we de transformatie van panden waar de gemeente geen eigenaar van is. Een verdergaande stap is de aankoop van leegstaand vastgoed, waarna het vervolgens kan worden uitgegeven aan een sociale ontwikkelaar.
2. Doorstromen aantrekkelijker voor ouderen
Het mes snijdt bij deze maatregel aan twee kanten: de woonsituatie van ouderen verbetert en er komen meer grotere woningen beschikbaar voor gezinnen en starters in Oost Gelre. Sinds het sluiten van de verzorgingstehuizen vanaf 2015 hebben de meeste ouderen namelijk maar twee opties: thuis blijven wonen of naar een verpleeghuis. Hierdoor blijven ouderen vaak langer dan zij willen en langer dan verantwoord is, in hun huidige woning wonen. Deze is vaak te groot en onvoldoende toegerust op eventuele zorgbehoeften. Door het voor ouderen aantrekkelijker te maken om door te stromen naar een appartement of kleinere woning (eventueel aangepast op zorgbehoefte) krijgen meer ouderen een woning die bij hun situatie past én komt er meer woonruimte beschikbaar voor starters. Om dit doel te bereiken stimuleren we projectontwikkelaars om kleine, betaalbare koopwoningen voor ouderen te bouwen, waarbij rekening wordt gehouden met toekomstige zorgvragen. Bij uitgifte van gronden waar de gemeente eigenaar van is, kunnen we dit als voorwaarde opnemen. Een doorstroommakelaar kan ouderen helpen om de juiste keuzes te maken.
3. Actieve ondersteuning van wooncollectieven
Nieuwe woonvormen bieden kansen aan tal van doelgroepen om te wonen en te leven op een manier die bij hen past. Daarnaast dragen deze woonvormen ook bij aan maatschappelijke en klimatologische doelstellingen. Het kan gaan om woonvormen waarin ‘leunende’ en ‘steunende’ bewoners samenwonen Bijvoorbeeld mensen die uitstromen uit de maatschappelijke opvang of beschermd wonen, jonge statushouders of ouderen met of zonder zorgvraag. Groepen die voorzieningen delen en gezamenlijk het beheer voeren van het woonproject. Hetzelfde geldt voor alternatieve eigendomsvormen zoals wooncoöperaties. Deze geven mensen meer zeggenschap over hun woonsituatie en kunnen een antwoord vormen op het tekort aan woningen voor bepaalde groepen, zoals starters. Deze woonvormen willen we stimuleren in Oost Gelre via de gronduitgifte en beschikbaar stellen van al dan niet tijdelijk leegstaand (gemeentelijk) vastgoed. Ook willen we via de woonvisie en het bestemmingsplan regelen dat er ruimte beschikbaar komt voor permanente én tijdelijke woonvormen zoals tiny houses. Hiertoe kan de gemeente ook zelf de gronduitgifte op zich nemen zodat projecten ook echt van de grond komen. Ook in het buitengebied moeten hier mogelijkheden voor worden geschapen. Daarnaast kan de gemeente ondersteuning bieden door actief mogelijkheden aan te dragen en samenwerking tussen de verschillende loketten te bevorderen.
4. Vast percentage nieuwbouw is voor sociale huur en middensegment huur/koop
Met deze maatregel pakken we het grote tekort aan van betaalbare woningen voor mensen met een laag inkomen, starters en eenpersoonshuishoudens. Nieuwbouw is een van de belangrijkste instrumenten waarmee de gemeente niet alleen de woningvoorraad, maar ook de verdeling van die voorraad kan beïnvloeden. De lokale actuele behoefte is het uitgangspunt voor het bepalen van de percentages.
5. Nieuwbouw binnen de grenzen van de huidige bebouwing
Bouwen binnen de zogeheten rode contour – de grenzen van de huidige bebouwing – heeft vele voordelen boven ‘bouwen in het weiland’. Groene ruimte en biodiversiteit blijven in tact en er is nauwelijks extra infrastructuur nodig voor (openbaar) vervoer en elektriciteit. Ook leidt zogeheten ‘inbreiding’ tot minder extra autoverkeer: voorzieningen, sport en werk zijn over het algemeen via openbaar vervoer of de fiets bereikbaar. Bovendien voegen we door inbreiding iets toe aan de huidige bebouwing, die aantrekkelijker wordt dankzij herstructurering en nieuwbouw. Openbaar vervoer en bestaande voorzieningen worden beter benut, en het draagvlak voor het ontwikkelen en verbeteren ervan groeit. In Oost Gelre kan het verdichten van kernen helpen om winkels, scholen en sportclubs in stand te houden. Bouwen binnen de rode contour heeft dus onze voorkeur. In sommige gevallen leidt inbreiding echter tot problemen. In die gevallen moeten we ook constructief kijken naar de uitbreiding in het weiland. Daarbij is ons uitgangspunt dat ernstige versplintering en verdichting van het buitengebied van Oost Gelre onwenselijk is. Kleinschalig, circulair en innovatieve bouw in deze gebieden zien we wel als optie.
7. Woningsplitsing onder voorwaarden
De woonbehoefte voor de komende jaren in Oost Gelre is voor een groot deel binnen de grenzen van de huidige bebouwing op te lossen. Dit komt vooral doordat nieuwbouw maar een relatief klein deel van het woningtekort oplost. Door het splitsen en aanpassen van bestaande woningen (bijvoorbeeld woningen die te groot zijn geworden voor de bewoners), kunnen we sneller die woningen toevoegen waaraan de komende decennia de grootste behoefte is: één- en tweepersoonswoningen, woningen voor starters, ouderen en nieuwe woonvormen. Het uitgangspunt bij woningsplitsing is wel dat het niet tot extreme ‘verkamering’ mag leiden.Voor de kleine kernen in onze gemeente is bovenstaande niet altijd een aantrekkelijke optie. Daar zoeken we creatief naar andere oplossingen voor inbreiding, bijvoorbeeld door het verlenen van toestemming voor kleinschalige bouw op boerenerven.
7. Woonruimteverordening hard nodig
Een van de oorzaken van de torenhoge huurprijzen en schaarste aan woningen is de run van beleggers op de woningmarkt. Woningen als 2e, 3e huis of als verhuurobject. Dit moeten we zo snel mogelijk tegengaan. Het is nu zeker tijd geworden om actief in te grijpen in de woningmarkt die niet zelf tot een balans komt. Het is nu tijd voor het instellen van een woonruimteverordening waarin we een aantal zaken goed regelen die zorgen voor een eerlijke toegang tot de woningmarkt voor iedereen en waarmee we als gemeente Oost Gelre meer regie nemen. In de woonruimteverordening wil GroenLinks bepalingen zien over onder andere woonruimteverdelingssystematiek, voorrang bij economische gebondenheid, anti-speculatie beding, zelfbewoningsplicht en percentages huurwoningen bij nieuwbouw. En ook bepalingen die de gemeente mogelijkheden geeft om meer te sturen met het grondbeleid en gronduitgifte. Door al deze voorstellen in één verordening op te nemen zijn onze doelstellingen helder en creëren we meer duidelijkheid voor onze inwoners én ontwikkelaars.
8. Sneller verduurzamen woningen
De bebouwde omgeving is van grote invloed op de energietransitie. Het is daarom van belang dat we grote stappen gaan zetten in de verduurzaming van de bestaande woningvoorraad. Dit stimuleren we door onder andere duurzaamheidsleningen waarbij woningeigenaren in Oost Gelre tegen een gunstig tarief aanpassingen kunnen doen aan hun woning. Hierbij valt te denken aan het plaatsen van zonnepanelen, het isoleren van de woningen of de afsluiting van het gas. Daarnaast vervullen het energieloket en energiecoaches en klimaatcoaches hierin een belangrijke rol.
9. Circulair bouwen wordt de norm
We willen de transitie in de bouw versnellen door circulaire voorwaarden te stellen bij gronduitgifte. Er moet meer gebruik gemaakt worden van herbruikbare en bio-based materialen. Nieuwe plannen voor gebiedsontwikkelingen in onze gemeente worden gebaseerd op dezelfde circulaire criteria. We versterken deze aanpak door middel van
vergunningverlening, aanbestedingen en afspraken in samenwerkingsverbanden.
10. Woningcorporatie belangrijke partner bij verduurzamen
Woningcorporaties zijn belangrijke partners bij de verduurzaming van de woningvoorraad. Met woningcorporaties maken we afspraken over de bouw van sociale huurwoningen en de verduurzaming van bestaande gebouwen die zij in hun beheer hebben. Bij verduurzaming van de bestaande woningvoorraad hanteren wij het uitgangspunt dat woningen met minimaal drie labelsprongen vooruit gaan en dat het niet leidt tot huurverhoging. Daar waar het gaat om gespikkeld bezit (door de corporatie verkochte woningen die niet mee worden genomen in de verduurzamingsrondes) stimuleren wij de corporaties om te bemiddelen bij het verduurzamen van woningen. Op die manier houden we duurzaamheid betaalbaar voor mensen met lagere en middeninkomens.
11. Een woning is geen lot uit de loterij
Bij het verdelen van woonruimte wordt nog te vaak een lotingsysteem toegepast en dat zorgt voor onzekerheid, ongelijkheid en verdringing van regionale inwoners. Door een eerlijk verdeelsysteem in te voeren krijgen mensen en met name starters weer perspectief op hun wachttijd en meer zekerheid. Binnen een eerlijke systeem staat de wachttijd en economische en/of sociale gebondenheid aan de streek centraal. Woningzoekenden die het langst hebben gewacht staan hoger op de lijst. Economische en sociale gebondenheid gaat verdringing tegen en versterkt de aantrekkelijkheid van de gemeente op de arbeidsmarkt. In diverse beroepsgroepen kennen we dusdanige tekorten dat dit voorrang op de woningmarkt rechtvaardigt.
12. Wonen is een eerste levensbehoefte
Wij vinden dat iedereen altijd recht heeft op een dak boven zijn hoofd zodat daar geen zorgen over zijn. Dat geldt ook voor mensen met meervoudige problemen. Vaak gaat het om psychiatrische stoornissen in combinatie met verslaving. Daarom zijn we als GroenLinks voorstander van de aanpak Housing First. Hierin krijgen daklozen eerst een woning, voorafgaand of gelijktijdig aan behandeling voor hun verslaving of psychiatrische problemen. We vinden het belangrijk dat deze aanpak onderdeel wordt van de regionale aanpak voor onder andere daklozen.